حق کمیسیون املاک در 1404 چقدر است؟

حق کمیسیون املاک چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

حق کمیسیون املاک در واقع هزینه‌ای است که مشاور یا بنگاه املاک در ازای خدمات خود از طرفین معامله دریافت می‌کند. این خدمات معمولاً شامل معرفی خریدار و فروشنده یا موجر و مستأجر، بازاریابی ملک، انجام مذاکرات، تنظیم مبایعه‌نامه یا اجاره‌نامه و پیگیری مراحل قانونی قرارداد است. مبلغ کمیسیون املاک بر اساس تعرفه‌های رسمی اتحادیه مشاوران املاک و در برخی موارد با توافق میان طرفین مشخص می‌شود. میزان این حق‌الزحمه بسته به نوع معامله—چه خرید و فروش باشد یا اجاره و رهن—تفاوت دارد و طبق فرمول‌های خاصی محاسبه می‌شود.

انواع حق کمیسیون املاک و نحوه محاسبه آن

حق کمیسیون املاک مبلغ قانونی است که مشاور یا بنگاه در ازای ارائه خدمات خود در معاملات ملکی دریافت می‌کند. نحوه محاسبه این حق کمیسیون بسته به نوع معامله، ارزش ملک و شرایط قرارداد متفاوت است و برای هر نوع معامله، فرمول و درصد مشخصی وجود دارد.

حق کمیسیون خرید و فروش املاک

در معاملات خرید و فروش، کمیسیون معمولاً براساس ارزش کل ملک تعیین می‌شود.

حق کمیسیون رهن کامل املاک

در قراردادهای رهن کامل که اجاره ماهانه‌ای پرداخت نمی‌شود، ابتدا مبلغ رهن به اجاره فرضی تبدیل شده و سپس کمیسیون محاسبه می‌شود. معمولاً نرخ کمیسیون بر اساس یک‌چهارم تا یک‌سوم مبلغ رهن به معادل اجاره ماهانه تعیین می‌شود و میان موجر و مستأجر تقسیم می‌شود.

حق کمیسیون رهن و اجاره املاک

در قراردادهای ترکیبی رهن و اجاره، کمیسیون بر اساس مجموع مبلغ رهن و اجاره ماهانه محاسبه می‌شود. ابتدا رهن به اجاره فرضی تبدیل می‌شود، سپس درصد قانونی کمیسیون اعمال شده و بین طرفین تقسیم می‌گردد.

حق کمیسیون مشارکت در ساخت

در قراردادهای مشارکت در ساخت، کمیسیون مشاور املاک معمولاً بر اساس ارزش نهایی سهم هر شریک یا قرارداد مشارکت تعیین می‌شود و قبل از انجام هرگونه معامله، طرفین باید میزان و نحوه پرداخت آن را مشخص کنند.

مقاله پیشنهادی: کمیسیون مشارکت در ساخت تعرفه و محاسبه

حق کمیسیون معاوضه ملک

در معاملات معاوضه، کمیسیون معمولاً براساس ارزش تقریبی هر دو ملک محاسبه می‌شود و به نسبت ارزش هر ملک بین طرفین تقسیم می‌گردد تا پرداخت عادلانه و منصفانه انجام شود.

حق کمیسیون مشاوران املاک در صورت فسخ قرارداد

در صورتی که قرارداد ملکی به هر دلیل فسخ شود، مشاور املاک می‌تواند بر اساس میزان خدمات ارائه‌شده تا زمان فسخ مبلغی به‌عنوان کمیسیون دریافت کند. این مبلغ معمولاً توافقی است و باید در قرارداد پیش‌بینی شده باشد تا طرفین دچار اختلاف نشوند.

میزان حق کمیسیون اجاره املاک در سال ۱۴۰۴ چقدر است؟

در سال ۱۴۰۴، نرخ حق کمیسیون اجاره املاک بر اساس تعرفه‌های مصوب اتحادیه مشاوران املاک و عرف بازار تعیین می‌شود. اگرچه ممکن است تعرفه‌ها در هر شهر یا استان تفاوت‌هایی داشته باشند، اما فرمول کلی محاسبه تقریباً در سراسر کشور یکسان است.

به‌طور معمول، مبلغ کمیسیون در قراردادهای اجاره بر پایه‌ی میزان اجاره ماهانه یا مجموع مبلغ رهن و اجاره محاسبه می‌شود. عرف رایج در بیشتر بنگاه‌ها این است که کمیسیون معادل یک‌چهارم (۲۵ درصد) یا در برخی مناطق یک‌سوم (۳۳ درصد) از اجاره یک ماه ملک در نظر گرفته می‌شود. این مبلغ معمولاً بین موجر و مستأجر به‌صورت مساوی تقسیم می‌گردد، مگر آنکه در قرارداد توافق دیگری ذکر شده باشد.

در قراردادهایی که شامل رهن کامل هستند و اجاره ماهانه‌ای وجود ندارد، ابتدا مبلغ رهن به اجاره فرضی تبدیل می‌شود. به‌عنوان مثال، در بسیاری از شهرها هر یک میلیون تومان رهن معادل ۳۰ هزار تومان اجاره ماهانه در نظر گرفته می‌شود. پس از انجام این تبدیل، کمیسیون بر اساس فرمول اجاره محاسبه می‌شود و در نهایت، مالیات بر ارزش افزوده نیز به آن افزوده می‌گردد.

برای درک بهتر، فرض کنید اجاره ماهانه ملکی ۱۰ میلیون تومان باشد. در این حالت:

اگر نرخ کمیسیون ۲۵٪ در نظر گرفته شود، مبلغ کل کمیسیون برابر است با ۲,۵۰۰,۰۰۰ تومان.

اگر نرخ ۳۳٪ اعمال شود، حق کمیسیون برابر با ۳,۳۰۰,۰۰۰ تومان خواهد بود.
در نهایت، مالیات بر ارزش افزوده (۹ یا ۱۰ درصد) به این مبلغ اضافه شده و بین دو طرف معامله تقسیم می‌شود.

در نتیجه، حق کمیسیون اجاره املاک در سال ۱۴۰۴ معمولاً در همین بازه محاسبه می‌شود و میزان دقیق آن بسته به شهر، نوع قرارداد و توافق طرفین ممکن است اندکی متفاوت باشد. آگاهی از این نرخ‌ها پیش از امضای قرارداد، از بروز اختلاف و پرداخت مبالغ غیرقانونی جلوگیری می‌کند.

تفاوت حق کمیسیون در معاملات خرید، فروش و اجاره املاک

حق کمیسیون املاک در انواع معاملات ملکی مانند خرید، فروش و اجاره، بر اساس نوع قرارداد و ارزش مالی آن متفاوت محاسبه می‌شود. هدف از تعیین این کمیسیون، پرداخت هزینه خدمات مشاور املاک است که شامل بازاریابی ملک، معرفی خریدار یا مستأجر، مذاکره بین طرفین و تنظیم قرارداد رسمی می‌باشد. با وجود شباهت در روند کلی، فرمول محاسبه در هر نوع معامله بر مبنای ضوابط خاصی تعیین می‌شود.

در معاملات خرید و فروش، نرخ کمیسیون معمولاً به‌صورت درصدی از مبلغ کل معامله محاسبه می‌شود. طبق تعرفه اتحادیه مشاوران املاک، میزان حق کمیسیون معمولاً ۰٫۵ درصد از ارزش کل معامله است که به‌طور مساوی بین خریدار و فروشنده تقسیم می‌شود (هر طرف حدود ۰٫۲۵ درصد). البته در معاملات بزرگ یا شرایط خاص، این مبلغ می‌تواند با توافق دو طرف تغییر کند، اما بنگاه موظف است از تعرفه رسمی اتحادیه تبعیت نماید.

در مقابل، حق کمیسیون اجاره املاک به شکل متفاوتی محاسبه می‌شود. در قراردادهای اجاره، مبنای محاسبه بر اساس مبلغ اجاره ماهانه یا ترکیب مبلغ رهن و اجاره است. در عرف بازار، معمولاً یک‌چهارم (۲۵٪) یا در برخی شهرها یک‌سوم (۳۳٪) از مبلغ اجاره یک ماه به‌عنوان کمیسیون در نظر گرفته می‌شود که بین موجر و مستأجر تقسیم می‌گردد. در قراردادهای رهن کامل نیز ابتدا مبلغ رهن به اجاره فرضی تبدیل شده و سپس کمیسیون مطابق همین فرمول محاسبه می‌شود.

در نتیجه، تفاوت اصلی میان انواع معاملات در مبنای محاسبه کمیسیون است؛ در خرید و فروش بر اساس مبلغ کل ملک، و در اجاره بر اساس اجاره ماهانه یا مبلغ رهن. آگاهی از این تفاوت‌ها موجب می‌شود طرفین معامله بدانند چه مبلغی قانونی است و از پرداخت هزینه‌های اضافی جلوگیری کنند.

قوانین و تعرفه رسمی حق کمیسیون املاک در ایران

قوانین مربوط به حق کمیسیون املاک در ایران توسط اتحادیه مشاوران املاک و اتاق اصناف کشور تدوین و هر چند سال یک‌بار به‌روزرسانی می‌شود. هدف از تعیین تعرفه رسمی، ایجاد شفافیت مالی، جلوگیری از دریافت مبالغ غیرقانونی و حمایت از حقوق خریداران، فروشندگان، موجران و مستأجران است. بر اساس این قوانین، هیچ مشاور املاکی مجاز نیست مبلغی بیش از تعرفه مصوب از طرفین معامله دریافت کند و در صورت تخلف، با پیگیری مراجع صنفی قابل برخورد خواهد بود.

طبق آخرین دستورالعمل‌های اعلام‌شده، درصد ها و تعرفه ها مانند پاراگراف قبل بوده و تفاوتی ندارد. در نهایت، تمام بنگاه‌های مشاور املاک موظف‌اند تعرفه رسمی سال جاری را در محل کسب خود نصب کنند و مبلغ دریافتی را همراه با فاکتور رسمی و مهر اتحادیه تحویل دهند. آگاهی از این قوانین به مردم کمک می‌کند تا در زمان معامله، مبلغ واقعی و قانونی حق کمیسیون املاک را بدانند و از هرگونه تخلف یا مطالبه غیرمنصفانه جلوگیری کنند.

آیا پرداخت کمیسیون به مشاور املاک اجباری است؟

بله، پرداخت کمیسیون به مشاور املاک طبق قوانین رسمی و عرف معاملات در ایران اجباری است. هر معامله ملکی — چه خرید، فروش یا اجاره — زمانی که از طریق یک مشاور املاک دارای مجوز انجام شود، شامل پرداخت حق کمیسیون بر اساس تعرفه مصوب اتحادیه خواهد بود. این مبلغ در واقع درآمد شغل مشاور املاک در قبال خدماتی است که در روند عقد قرارداد، استعلام اسناد، تنظیم مبایعه‌نامه و پیگیری مراحل انتقال ملک ارائه می‌دهد.

اگر معامله‌ای بدون حضور مشاور املاک و در قالب توافق مستقیم میان خریدار و فروشنده انجام شود، الزام قانونی برای پرداخت کمیسیون وجود ندارد. اما در صورتی که حتی بخشی از فرایند معامله — مانند تنظیم قولنامه یا مشاوره کارشناسی — توسط بنگاه انجام شود، مشاور املاک حق دارد مطابق تعرفه مصوب، سهم قانونی خود را مطالبه کند. بنابراین، آگاهی از وظایف مشاور املاک و نرخ رسمی کمیسیون باعث می‌شود طرفین معامله با اطمینان بیشتری اقدام کرده و از بروز اختلاف‌های مالی جلوگیری کنند.

راه‌های جلوگیری از پرداخت کمیسیون غیرقانونی در بنگاه‌ها

پرداخت کمیسیون غیرقانونی به مشاوران املاک یکی از مشکلات رایج در معاملات ملکی است که می‌تواند هزینه‌های اضافی و اختلاف میان طرفین ایجاد کند. برای جلوگیری از این مسئله، چند اقدام عملی و قانونی وجود دارد که هر خریدار، فروشنده یا مستأجر باید بداند:

• استعلام تعرفه رسمی کمیسیون از اتحادیه مشاوران املاک

قبل از مراجعه به هر بنگاه، بهتر است از تعرفه مصوب اتحادیه برای خرید، فروش یا اجاره ملک اطلاع پیدا کنید. این تعرفه به‌صورت درصدی مشخص شده و میزان قانونی کمیسیون را تعیین می‌کند. با اطلاع از نرخ رسمی، پرداخت مبلغ بیشتر از تعرفه جلوگیری می‌شود.

• درخواست فاکتور رسمی و قرارداد مکتوب

بنگاه‌ها موظف‌اند مبلغ کمیسیون را در فاکتور رسمی همراه با مهر و شماره ثبت اتحادیه ارائه دهند. همچنین، بهتر است جزئیات سهم کمیسیون خریدار و فروشنده یا موجر و مستأجر در قرارداد نوشته شود. این اقدام از هرگونه سوءاستفاده جلوگیری می‌کند و حق طرفین را محفوظ نگه می‌دارد.

• مقایسه و مشاوره با چند بنگاه معتبر

قبل از نهایی کردن معامله، با چند مشاور املاک معتبر مشورت کرده و نرخ کمیسیون را بررسی کنید. این کار باعث شفافیت و جلوگیری از پرداخت مبالغ غیرمنصفانه می‌شود و امکان انتخاب بنگاه مطمئن را فراهم می‌آورد.

• آگاهی از قوانین و ضوابط محلی

در برخی شهرها و استان‌ها، تعرفه‌ها و ضوابط کمیسیون ممکن است تفاوت جزئی داشته باشد. آگاهی از این قوانین باعث می‌شود پرداخت حق کمیسیون املاک دقیق و قانونی باشد و اختلاف احتمالی به حداقل برسد.

با رعایت این نکات، طرفین معامله می‌توانند از پرداخت کمیسیون غیرقانونی جلوگیری کرده و معاملات خود را با شفافیت کامل انجام دهند. این اقدامات همچنین موجب حفظ حقوق قانونی خریدار، فروشنده و مستأجر شده و اعتماد میان طرفین را تقویت می‌کند.