قانون انحصار وراثت بعد از فوت پدر

قانون انحصار وراثت بعد از فوت پدر الزامیست و در واقع اولین اقدامی است که فرزندان باید انجام دهند. علاوه بر فرزندان، همسر و پدر و مادر متوفی نیز جزو ورثه محسوب می‌شوند و اگر در قید حیات باشند از ترکه سهم می‌برند. گواهی حصر وراثت یک مدرک قانونی است که به موجب آن وراث متوفی به طور رسمی مشخص می‌شوند و میزان سهم‌الارث هر یک توسط قانون تعیین می‌گردد. بدون در اختیار داشتن این گواهی، ادارات و مراجع دولتی ورثه را به رسمیت نمی‌شناسند و امکان پیگیری مراحل اداری وجود نخواهد داشت. در ادامه به نحوه حصر وراثت پدر می‌پردازیم.

مدارک لازم برای انحصار وراثت پدر

فرزندان برای ارائه دادخواست صدور گواهی باید مدارک زیر را به همراه داشته باشند:

• گواهی فوت متوفی که از سال ۹۵ در بعضی استان ها از جمله تهران به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه درخواست گواهی فوت اخذ می شود.
• استشهادیه محضری
• شناسنامه متوفی
• عقدنامه یا رونوشت آن
• شناسنامه وراث
• وصیت نامه متوفی (در صورت وجود)

برگه استشهادیه محضری حصر ورثه چیست؟

یکی از مراحل اخذ انحصار وراثت بعد از فوت پدر داشتن برگه استشهادیه است، به این صورت که ۳ نفر در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر می شوند و با پر کردن فرم مخصوص استشهادیه افراد فوت شده، گواهی می کنند که ورثه متوفی چه کسانی هستند؛ دفتر اسناد رسمی نیز امضا ایشان را گواهی و تصدیق می کند.

قانون جدید انحصار وراثت چیست؟

قانون جدیدی وجود ندارد فقط برای فوت شدگان قبل از سال ۹۵ نیاز به اخذ گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث یا مفاصاحساب مالیاتی برای گرفتن گواهی انحصار وراثت است.

مراحل انحصار وراثت پدر

برای حصر وراثت بعد از فوت پدر، فرزندان ابتدا می‌بایست مدارک گفته شده را تهیه کنند. برای تهیه استشهادیه محضری، ورثه باید فرم مخصوص استشهادیه را در دفاتر اسناد رسمی تکمیل نمایند. توجه کنید که برای تکمیل فرم استشهادیه به امضای ۳ نفر شاهد نیاز می‌باشد. پس از گواهی شدن فرم استشهادیه توسط دفتر اسناد رسمی، گام بعدی مراجعه به دفتر الکترونیک خدمات قضایی می‌باشد. با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی وراث می‌بایست دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت ارائه نمایند.

پس از ارائه دادخواست، شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی نسبت به انتشار آگهی حصر وراثت نامحدود در روزنامه اقدام می‌کند. شورای حل اختلاف به منظور این که اطمینان حاصل کند شخص ذینفع دیگری جز متقاضیان وجود ندارد، یک آگهی در روزنامه منتشر می‌کند. یک ماه فرصت می‌دهد تا چنانچه شخصی ادعای ذینفع بودن دارد مراجعه کند. در غیر این صورت پس از گذشت یک ماه گواهی حصر وراثت نامحدود توسط شورای حل اختلاف صادر می‌شود.

اقدامات مربوط به بدهی های پدر:

از آنجا که در تقسیم ارث، ابتدا باید بدهی های متوفی کنار گذاشته شود، یکی از مهم ترین اقدامات بعد از فوت پدر، تعیین تکلیف، در خصوص بدهی های به جا مانده از وی می باشد.

هزینه حصر وراثت پدر

هزینه حصر وراثت در سال ۹۹ مبلغ تقریبی ۲۰۰ هزار تومان است که باید در دفاتر خدمات قضایی پرداخت شود. انتشار آگهی در روزنامه به صورت رایگان انجام می‌شود و هزینه‌ای برای فرزندان ندارد.

انواع گواهی حصر وراثت پدر

گواهی حصر ورثه به دو نوع محدود و نامحدود تقسیم می‌شود. چنانچه کل ارزش ماترک پدر کمتر از ۳ میلیون تومان باشد، اخذ گواهی حصر وراثت محدود کفایت می‌کند. اما اگر پدر، اموال منقول و غیر منقول از خود به ارث گذاشته باشد، فرزندان حتماً باید گواهی انحصار وراثت نامحدود اخذ کنند. هزینه دریافت این دو گواهی یکسان است. تفاوت تنها در مدت زمان لازم برای صدور آنهاست. برای گواهی نامحدود، دادگاه در روزنامه آگهی منتشر می‌کند تا چنانچه شخصی اعتراض دارد مراجعه نموده و خود را به عنوان ورثه معرفی کند. اما چنانچه تا ۱ ماه از زمان انتشار آگهی کسی اعتراض نکند، گواهی صادر می‌گردد. در خصوص گواهی حصر وراثت محدود نیازی به انتشار آگهی در روزنامه نمی‌باشد.

قانون انحصار وراثت بعد از فوت پدر

تقسیم ارث پدر در قانون ایران بر اساس قوانین اسلام انجام می‌شود. بر اساس قانون ابتدا همسر متوفی یک هشتم از اموال وی را به ارث می‌برد. البته در شرایطی که متوفی صاحب فرزند نباشد میزان سهم‌الارث زن یک چهارم می‌شود. سپس پدر و مادر متوفی چنانچه در قید حیات باشند، هر یک به میزان یک ششم از ترکه سهم می‌برند. مابقی ماترک پدر بین فرزندان تقسیم می‌شود. تقسیم ترکه پدر بین فرزندان به نسبت ۲ به یک بین فرزندان پسر و دختر انجام می‌شود. یعنی سهم‌الارث پسر ۲ برابر سهم دختر می‌باشد.

مالیات بر ارث پدر

دریافت گواهی انحصار وراثت برای پدر صرفاً اولین گام از مراحل اداری بعد از فوت است. پس از آن فرزندان برای دریافت سهم‌الارث خود ابتدا باید مالیات بر ارث اموال پدر را پرداخت کنند. پس از پرداخت مالیات، اداره امور مالیاتی برگه‌ای به نام مفاصاحساب مالیات بر ارث به وراث تحویل می‌دهد. بدون اخذ مفاصاحساب، امکان فروش اموال پدر برای فرزندان وجود نخواهد داشت.

در صورت عدم همکاری وراث در انحصار وراثت چه باید کرد؟

ممکن است که به هر دلیل یکی از وراث یا حتی به چند نفر از آنها دسترسی نباشد و یا همکاری لازم را نداشته باشند و یا خارج از کشور باشند. به عبارت دیگر به مدرک شناسنامه ایشان دسترسی نیست در این موارد به تقاضای ذی نفع شورای حل اختلاف از اداره ثبت احوال در این خصوص استعلام می کند. پس نگران عدم همکاری یکی از وراث مطلقاً نباشید. کلا قاعده اینطور است که با درخواست وکیل یا دادخواست دهنده نواقص مدارک از اداره ثبت احوال استعلام خواهد شد. نکته دیگر اینکه وقتی وراث به طبقه دوم و سوم میرسند رویه شوراهای حل اختلاف تهران استعلام است تا محرز شود کسی از طبقه اول باقی نمانده است. ضمنا استعلام نیلز به پرداخت هزینه ندارد.

در صورت طلاق، در انحصار وراثت اگر خانه به نام زن باشد، شرایط انتقال دارایی به چه صورت است؟

در بررسی تقسیم اموال بعد از طلاق ابتدا باید وضعیت اموال مرد و زن مشخص شود. به طور قانونی زن مالک کلیه اموال خودش در طول زندگی مشترک و بعد از جدایی است؛ بنابراین اگر خانه به نام زن باشد، مرد نمی‌تواند ملک را از زن بگیرد و زوجه می‌تواند بعد از طلاق نیز در منزلش زندگی کند.

اما در صورتی که خانه و اموال دیگر به نام مرد باشد، این امکان برای زن وجود دارد که بخشی از اموال زوج یا تمام آن‌ها را بعد از طلاق یا فوت مرد دریافت کند. یکی از شرایطی که برای تعیین تکلیف خانه بعد از طلاق در نظر گرفته می‌شود، میزان مهریه زوجه است. اگر مهریه زن به اندازه کل اموال همسرش باشد، زوجه می‌تواند با اجرا گذاشتن مهریه اموال همسرش را توقیف کند و مرد نمی‌تواند مانع از این کار شود.

اما در صورتی که مهریه زن کم باشد، مرد می‌تواند با پرداخت نقدی آن سهمی از خانه را به زوجه ندهد. البته این شرط در مواردی امکان‌پذیر است که زوج شرط تصنیف اموال را بعد طلاق امضا نکرده باشد.