طراحی رمپ‌های دسترسی سواره

رمپ چیست؟

رمپ یک سطح شیب دار است که برای دسترسی اتومبیل ها یا افراد، به تراز های مختلف در یک ساختمان، احداث می شود. فرض کنید طبقه همکف (پیلوت) ساختمان، از کف خیابان ۹۰ سانتی متر بالاتر باشد. برای اینکه اتومبیل بتواند وارد همکف بشود، باید یک رمپ احداث شود.

رمپ یا پیاده رو متحرک وسیله ای برای انتقال افراد در سطوح هم تراز یا با اختلاف ارتفاع کم می باشد که در فرودگاه ها، فروشگاه، پایانه مسافری، و اماکن دیدنی و زیارتی کاربرد دارد. زاویه شیب پیاده روی متحرک حداکثر ۱۲ درجه نسبت به افق می باشد. شایان ذکر است که رمپ در دوران باستان نیز مورد استفاده قرار می گرفته و در آن دوران نیز امری ضروری به حساب می آمده.

اگر به پارکینگ های ماشین مراجعه کنید به کاربرد رمپ و لازمه اجرای آن داخل  ساختمان بیشتر پی خواهید برد. در پارکینگ های ماشین برای انتقال ماشین به طبقات بالا یا پایین از رمپ استفاده می شود و طراحی و اجرای آن داخل پارکینگ، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

مطلب پیشنهادی: ضوابط شهرداری پارکینگ

اگر رمپ یک ساختمان، که دسترسی اتومبیل ها به پارکنیگ است درست اجرا نشود به طوری که مورد قبول شهرداری نباشد، از نظر شهرداری تمام پارکنیگ ها حذف می شوند و مالک ساختمان باید جریمه پرداخت کند.

مشخصات رمپ

عرض رمپ

عرض رمپ های یک طرفه، ۳٫۵ متر و عرض رمپ های دو طرفه ۵ متر باید باشه. منظور از رمپ دوطرفه اینه که به طور همزمان دو تا اتومبیل بتونن از کنار هم از رمپ عبور کنن (رفت و برگشت) اجرای رمپ دوطرفه برای ساختمان های بزرگ که تعداد پارکینگ اونها  زیاده الزامیه( بیشتر از ۲۰ پارکینگ)

  شیب رمپ

همون طور که گفتیم شیب مجاز رمپ برای عبور اتومبیل ۱۷ درصد هست. البته در شرایط خاصی شهرداری شیب های بیشتر هم قبول می کنه. اما به هیچ وجه نباید از ۲۰ درصد بیشتر بشه.

اندازه گیری شیب رمپ

اندازه گیری شیب رمپ کار خیلی ساده ای است. مهندسان با تجربه که حتی با چشم هم به طور تقریبی تشخیص می‌دهند که رمپ در محدوده مجاز است یا نه.  با داشتن یک متر فلزی ساده می توان شیب رمپ را محاسبه کرد. فقط کافی است طول افقی رمپ و  فاصله عمودی تراز بالا و پایین رمپ را اندازه گیری کنید. برای اندازه گیری طول افقی به یک نفر دیگر نیاز است که سر متر را بالا نگه دارد که متر در حالت افقی ( هم تراز دست شما نگه دارد)

مشخصات رمپ به عرض و شیب تقسیم می‌شود. مقدار طول به طور معمول با استفاده از مقدار درصد شیب محاسبه و عدد آن تعیین می‌شود. عرض رمپ می‌تواند یک طرفه (۳٫۵ متر) و دو طرفه (۵ متر برای عبور دو اتومبیل از کنار هم) باشد.

جهت تعیین ارتفاع و طول مقدار شیب می‌توان از فرمول تقسیم طول ارتفاع بر طول افقی ضرب در ۱۰۰ استفاده کرد. همچنین امروزه رمپ‌ها اغلب از بتن و شبکه آرماتوربندی ساخته می‌شوند.

اندازه گیری شیب رمپ های قوسی

برای این کار یک طناب نیاز داریم. طناب را از ابتدای رمپ و به موازات خط مرکزی، تا انتهای رمپ روی آن بخوابانید. و جایی که طناب در انتهای رمپ قرار میگیرد را علامت بزنید. سپس طناب را بردارید و به حالت مستقیم قرار دهید و از ابتدای طناب تا قسمت علامت زده شده را متر کنید. اختلاف ارتفاع ابتدا تا انتهای رمپ را نیز اندازه بگیرید و مقادیر بدست آمده را در همان فرمول بالا قرار دهید.

اندازه گیری شیب رمپ از روی نقشه

اگر مطمئن هستید که سازه و رمپ اجرا شده دقیقاً مطابق نقشه است. از روی نقشه می توانید از روی نقشه بدست آورید.  شیب رمپ را روی نقشه معماری می نویسند و احتیاجی به محاسبه نیست. اما پیشنهاد می کنم، به نقشه اکتفا نکنید.
سرگیر شدن رمپ یکی از موارد مهمی است که حتما باید از مرحله طراحی مهندسان معمار به آن توجه کنند. در قسمت ورودی رمپ به ساختمان، ارتفاع تمام شده کف تا سقف باید حداقل ۱۸۰ سانتی متر باشد.

اگر کمتر از این مقدار باشد، اصطلاحاً می گویند، سرگیر شده است. در شرایطی که طول رمپ خارج از ساختمان برای رفع سرگیری مناسب نباشد، دو کار می توان انجام داد: اگر کاهش ضخامت سقف برای رفع سرگیری کافی باشد، در آن قسمت سقف را به صورت دال بتنی طرحی و اجرا می کنند. چون دال بتنی معمولا از سقف تیرچه بلوک صخامت کمتری دارد. یا اینکه به ناچار سقف قسمت ورودی رمپ را کمی عقب تر اجرا می کنند.

مطلب پیشنهادی: دوره آموزش طراحی پلان و معماری

انواع رمپ

رمپ دارای سه حالت زیر می باشد:

رمپ آدم رو

رمپ آدم رو با حد اکثر شیب ۱۲.۵ درصد حداقل عرض ۱۱۰ سانتی متر،حداقل ابعاد پاگرد ۱۵۰*۱۵۰ و طول بدون پاگرد حداکثر ۹۰۰ سانتی متر
به ازای هر ۹متر طول شیب باید یک پاگرد یا استراحتگاه در نقاط شروع و پایان رمپ (شیب راه) در نقاط گردش حرکت ورود و خروج فضاها درب ها و… در نظر گرفته شود.

رمپ معلولین

حداکثر شیب ۸ درصد،حداقل ابعاد پاگرد ۱۵۰*۱۵۰ وحداکثر طول بدون پاگرد ۹۰۰ سانتی متر

رمپ ماشین رو

حداکثر شیب ۱۵ درصد،حداقل عرض در حالت مستقیم ۳۵۰ سانتی متر و در حالت پیچ ۳۷۵ سانتی متر و در طول بدون پاگرد آزاد می باشد.

درصد رمپ نشان دهنده ی این موضوع می باشد که به ازای هر یک متر طول رمپ،درصد رمپ عدد تغییر ارتفاع برحسب سانتی متر را نشان می دهد.

انواع رمپ از نظر اجرا

رمپ ها می توانند هم به صورت خاکی هم به صورت سازه ای اجرا شوند، اگر نیاز باشه که فضای زیر رمپ خالی باشد، باید از رمپ سازه ای استفاده کنیم. رمپ سازه ای معمولا به صورت دال بتنی اجرا می شود.

انواع رمپ از نظر شکل

رمپ در ساختمان به صورت مستقیم یا به صورت قوسی اجرا می شود. این بستگی به ابعاد ساختمان و نظر طراح دارد. اجرای رمپ قوسی، سخت تر از رمپ مستقیم است. اما اصولی که باید در اجرای آن‌ها رعایت شود تقریباً برابر هستند. یکی از موارد مناسب کاربرد رمپ های قوسی در پارکینگ های طبقاتی است. رمپ های قوسی به دلیل شکل گردشی که دارند فضای کمتری نسبت به رمپ های مستقیم اشغال می کنند.

مطلب پیشنهادی: ضوابط طراحی رمپ انواع پارکینگ ها(صفر تا صد طراحی+انواع رمپ)

 محاسبه‌ی شیب رمپ پارکینگ چگونه است؟

در مناطق مختلف دنیا استانداردهای مختلفی درباره‌ی میزان شیب رمپ پارکینگ وجود دارد. اما به صورت کلی همه‌ی آن‌ها به صورت تقریبی دارای مقادیر مشابه‌ی هستند. اساسا نوع رمپ پارکینگ در محاسبه‌ی شیب رمپ پارکینگ اهمیت بسیاری دارد. آیا این سطح شیب‌دار به صورت گرد است یا به صورت مستقیم است؟ تمامی این موارد می‌تواند تفاوت‌هایی را در محاسبه‌ی شیب رمپ پارکینگ ایجاد کند.

به صورت کلی میزان شیب رمپ پارکینگ می‌تواند طبق درصد، نسبت و همچنین زاویه مورد اندازه‌گیری قرار گیرد. در این قسمت به صورت دقیق درباره‌ی محاسبه‌ی شیب رمپ پارکینگ طبق نسبت و درصد صحبت خواهد شد. یکی از مهم‌ترین دلایل این موضوع آن است که در استانداردهای مختلف کشورها از جمله ایالات متحده شیوه‌های اندازه‌گیری شیب رمپ طبق نسبت توضیح داده شده‌اند.

میزان نسبت شیب رمپ پارکینگ در اصل نسبت فاصله‌ی سطح شیب دار به میزان ارتفاع آن است. به عنوان مثال تصور کنید که ۱۰ متر فاصله‌ی سطح شیب دار و ۵۰۰ میلیمتر میزان ارتفاع آن است. به این شکل میزان نسبت شیب اینگونه است:

۱۰۰۰۰mm / 500mm = 1/20

در زبان انگلیسی میزان فاصله‌ی سطح شیب دار Run، میزان ارتفاع Rise و میزان شیب نیز Slope نامیده می‌شود. برای اندازه‌گیری درصد میزان شیب از فرمول زیر استفاده می‌شود.

طبق استاندارد بین‌المللی ساخت و ساز IBC، برای قسمت‌های شیب‌داری که می‌توان روی آن خودرو را پارک کرد، شیب رمپ پارکینگ ۵٪ یا کمتر ترجیح داده می‌شود. اما شیب رمپ پارکینگ تا ۷٪ نیز در محیط‌های شلوغ مرکز شهر نیز قابل پذیرش است. اما با این حال طبق استاندارد IBC این مقدار نباید بیش از ۶.۶۷٪ باشد.

میزان شیب رمپ پارکینگ که تنها برای انتقال خودروها مورد استفاده قرار گرفته و در آن خودرو پارک نمی‌شود طبق استانداردهای بین المللی معمولا بین ۱۲٪ تا ۱۴٪ است. با این حال در برخی موارد با رعایت موضوعات بسیار این شیب حتی تا ۲۰٪ نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. در پایان و آغاز شیب نیز باید مقدار شیب متفاوتی را مورد استفاده قرار داد که از خوردگی کف خودرو جلوگیری کرد.

محاسبه طول رمپ پارکینگ چگونه است؟

همانگونه که پیشتر توضیح داده شد، طول رمپ یا همان Run طبق یک نسبت خاص با شیب Gradient و Rise ارتفاع در ارتباط است. هرچقدر میزان طول رمپ افزایش یابد میزان شیب نیز کاهش می‌یابد. بنابراین برای داشتن میزان شیب رمپ پارکینگ کمتر بیاد طول بیشتر رمپ داست. فرمول کلی محاسبه طول رمپ پارکینگ به شکل زیر است:

باید توجه داشت که اگر میزان طول رمپ پایین باشد میزان شیب افزایش خواهد یافت و اگر میزان شیب از مقدار استاندارد بیشتر شود احتمال سر خوردن خودرو و دیگر مشکلات زیاد می‌شود. بنابراین باید همواره میزان طول رمپ پارکینگ به گونه‌ای محاسبه شود که میزان شیب از حالت استاندارد یعنی حدود ۱۲٪ تا ۱۴٪ درصد بیشتر نشود. البته در کشور ایران میزان ۱۵٪ نیز معمول و قابل قبول است.

به صورت کلی باید توجه داشت که میزان طول رمپ پارکینگ و میزان شیب به گونه‌ای انتخاب شود که در کاربرد برای افراد مشکلی را ایجاد نکند. بنابراین تا آنجا که ممکن است باید میزان شیب کاهش داده شود. با این حال اغلب اوقات فضای قابل دسترس به گونه‌ای نیست که بتوان این مقدار را بسیار زیاد کاهش داد.

برای رمپ معلولین از مقادیر متفاوتی استفاده می‌شود و نباید مقدارهای استاندارد برای پارکینگ خودرو را نیز در این مورد استفاده کرد. حداکثر شیب رمپ افراد معلول ۸٪ در نظر گرفته می‌شود. به صورت معمول بین هر ۹ متر نیز یک پاگرد تعبیه می‌شود. البته اگر میزان این شیب رمپ کمتر باشد در کاربرد راحتی بیشتر را به ارمغان خواهد آورد.

به صورت کلی باید توجه داشت که اندازه‌گیری و ساخت رمپ پارکینگ بیش از هرچیز باید به گونه‌ای باشد که در کاربرد مشکل ساز نباشد. برای این منظور باید بتوان از حداکثر فضای قابل استفاده برای رمپ پارکینگ استفاده کرد. تنها در این صورت است که می‌توان میزان شیب قابل قبولی را داشت. موضوع مهم دیگری که در این رابطه باید مورد توجه قرار گیرد تغییر ملایم شیب در آغاز و پایان است. اگر این موضوع مورد توجه قرار نگیرد احتمال زیاد در زمان استفاده از رمپ پارکینگ کف خودروها دچار مشکل خواهد شد. میزان شیب برای افراد پیاده و معلولین از استانداردهای جداگانه‌ای پیروی می‌کند و باید به صورت دقیق به این موضوع توجه کرد.