ضوابط درز انبساط

در سازه های مختلف به منظور جلوگیری از تخریب و آسیب دیدگی سازه در برابر انبساط و انقباض حاصل از تغییرات دما و یا تنش های حاصل از تغییرات میزان رطوبت از درز انبساط استفاده می شود. اینکه درز انبساط چیست، چطور محل قرار گیری آن تعیین می شود و ضوابط اجرایی آن کدام است را در ادامه خواهیم دید.

درز انبساط چیست؟

درز انبساط فضایی است میان اجزاء سازه با این هدف که انبساط حاصل از افزایش دما و بزرگ تر شدن اندازه سازه، تنشی را به دیگر قسمت های سازه اعمال ننماید. در واقع می توان درز انبساط را به فضایی اطلاق کرد که مواد و مصالح ساختمانی، انقباض و انبساط خود را در آن مکان جبران کرده بدون اینکه تنش و فشاری به بقیه سازه اعمال کنند.

تعیین محل درز انبساط به چه عواملی بستگی دارد؟

تعیین محل درز انبساط به مسائل مختلفی بستگی دارد؛ به نحوی که هم نوع مصالح استفاده شده و هم اندازه و ابعاد سازه در تعیین محل درز انبساط تاثیر گذار خواهد بود. همچنین نوع ساختمان و سازه، تعداد طبقات، آب و هوای منطقه و نوع زمین محل احداث سازه در تعیین مکان و جانمایی درز انبساط و فاصله درزهای انبساط از یکدیگر بسیار موثر هستند. به طور کلی می توان گفت تمام سازه هایی که نسبت طول به عرض آن ها از یک به سه بیشتر باشد نیاز به درز انبساط دارند. همچنین در سازه هایی با ارتفاع بیش از ۵۰ متر وجود درز انبساط ضروری است.

کاربرد درز انبساط

از مهم ترین کاربردهای مربوط به این تجهیزات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد

استفاده در پل‌ها

یکی از مهم‌ترین کاربردها از درزهای انبساطی استفاده در ساختمان پل‌ها است که برای جلوگیری از انبساط و انقباض عرشه مورد استفاده قرار می‌گیرد و درزهای انبساطی را با مواد پرکننده پر می‌کنند. علاوه بر این باید در نظر داشت که در پل‌ها از بهترین انواع درزهای انبساطی استفاده می‌گردد تا در برابر ترافیک مقاومت لازم را داشته باشد.

استفاده از درزهای انبساطی در ساختمان

امروزه شاهد استفاده گسترده از درزهای انبساطی در ساخت و ساز ساختمان‌ها هستیم. می‌توان گفت هر سازه‌ای که با استفاده از بتن و سازه‌های بتنی ساخته شود باید از درزهای انبساطی استفاده کند. این تجهیزات ساختمان را در برابر آتش نیز محافظت می‌کنند.

مطلب پیشنهادی: دوره آموزش طراحی سازه بتنی

درز انبساط در جاده‌ها

درزهای انبساطی از موادی ساخته و تهیه می‌شوند که خاصیت الاستیکی بالایی داشته باشند و در فوندانسیون‌های بتنی برای پوشش آسفالت مورد استفاده قرار گیرد.

درز انبساط در سوله ها

از کاربردهای درز انبساط جلوگیری از انتقال فشار ساختمان قدیمی مجاور به ساختمان و سازه در حال احداث است. این موضوع در مورد سوله‌ها کمتر دیده می‌شود، به دلیل اینکه سوله‌ معمولا به صورت جداگانه و منفرد ساخته می‌شود. بنابراین درز انبساط در سوله‌ها تنها برای رفع مشکل تنش وارد شده به سازه به دلیل انبساط و انقباض حاصل از تفاوت دما توسط مصالح ساختمانی و فلزات استفاده شده در سازه سوله به کار می‌رود.

مطلب پیشنهادی: ساخت سوله قوسی

مشکلات ناشی از نصب درز انبساط

مهم‌ترین مشکلات ناشی از نصب درز انبساط را می‌توان در موارد زیر جای داد:

• نشت آب: در فصل‌های بارانی آب می‌تواند از طریق درزهای انبساط که به خوبی عایق کاری نشده‌اند وارد فضاهای داخلی ساختمان شود و خساراتی را به بار آورد.
• افزایش حشرات: حشرات مزاحم از طریق فضای موجود در این درزها وارد محیط داخلی ساختمان می‌شوند. از طرف دیگر اگر این فضاها به خوبی درزگیری نشوند برای رشد حشرات و تجمع حشرات مزاحم محل مناسبی خواهد بود.

پر کننده های درز انبساط

درز های انبساط در صورت تعبیه معمولا با موادی پر می شوند که جنس آنها بسته به شرایط محیطی و فشاری که به آنها وارد می شود متفاوت بوده و باید دارای ویژگی هایی به شرح زیر باشند.

• انعطاف پذیری بالا و عدم ایجاد اتصال مستحکم با دیواره‌های درز
•  قابلییت شکل‌پذیری در محل مورد نظر
• طول عمر و دوام بالا

در مجموع درز های انبساطی بایستی از موادی قابل ارتجاع و انعطاف پذیر مانند بیومتین ها و فیلرها، چوب پنبه، شن و قیر پر شده و هرگز خالی نمانند. در برخی مواقع هم از مواد آب بندی کننده استفاده می شود تا بتوان درز ها را در برابر رطوبت و گرد و غبار حفظ کرد. پر کردن و آب بندی درزهای انبساط از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که در صورت خالی ماندن این فضاها با مشکلاتی از جمله نشت آب در فصول بارانی، افزایش حشرات موذی و … روبرو خواهیم بود.

اصول کلی طراحی درزهای انبساط در سوله ها چیست؟

با توجه به مطالب ارائه شده در بالا می توان اصول طراحی درزهای انبساط را به شرح زیر خلاصه نمود:

• ▪ محل درزهای انبساط باید به طور کامل از بقیه قسمت های سازه جدا بوده و از هیچ مصالح ساختمانی در این قسمت استفاده نگردد.
• ▪ درزها باید به طور کامل در ساختمان امتداد پیدا کنند تا به خوبی بتوانند در مقابل انبساط مقاومت نمایند.
• ▪ موادی که برای پوشش خارجی این درزها استفاده می شود باید در مقابل عوامل بیرونی مانند رطوبت، فشار و حرارت، مقاومت بالایی داشته باشد.
• ▪ قبل از طراحی درزهای انبساط باید عواملی مانند ابعاد سازه، ارتفاع آن، نوع بافت زمین، آب و هوای منطقه و دیگر عوامل مشابه مورد بررسی قرار گیرند.
• ▪ در درزهای انبساط نباید از بتن استفاده گردد و برای پر کردن درزهای انبساط بهتر است از فیلرهای موجود برای این منظور استفاده شود.
• ▪ اگر این درزها به خوبی عایق بندی نشوند موجب نشت رطوبت و ورود حشرات به داخل سازه خواهند شد.

پروفیل های درز انقطاع و انبساط به صورت پوشش هایی از جنس آلومینیوم در دسترس هستند که می توان با استفاده از آن ها روی درزها را پوشاند و ظاهر آن ها را آراسته کرد. همچنین این پروفیل ها دارای مقاومت بالایی در برابر سایش هستند که البته بیشتر برای کف سازه ها مورد استفاده قرار گرفته و با چسب هایی از جنس پلی یورتان در محل مورد نظر نصب می گردند.

محاسبه درز انبساط

اندازه درز انبساط یا پهنای آن را با توجه به ویژگی‌های حرارتی مواد و مصالحی که در چهارچوب سازه استفاده می‌شوند، مشخص کرد. به طور کلی می‌توان آن را از طریق فرمول زیر به دست آورد:

چرا عایق کاری درزهای انبساط اهمیت دارد؟

نکته مهم دیگر در خصوص درزهای انبساط عایق کاری آن ها است. به طوری که در صورت عدم عایق کاری و یا عایق کاری ضعیف در فصل زمستان و بارانی موجب نفوذ رطوبت به داخل سازه و ساختمان شده و ایجاد خرابی می نماید.  همچنین حشرات مزاحم می توانند از طریق درز انبساط وارد محیط سازه شوند و شکاف درز انبساط محل مناسبی برای رشد و تکثیر آن ها گردد. این مسئله زمانی بیشتر اهمیت پیدا می کند که سوله با کاربری خاصی مورد نیاز باشد که وجود حشرات در آن به یک معضل تبدیل گردد. مثلا چنانچه از سوله برای انبار میوه استفاده شود حضور حشرات در محل بسیار زیان بار خواهد بود.

قیمت درز انبساط

یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین آیتم‌هایی که ذهن بسیاری از خریداران درز انبساط را به سوی خود مشغول می‌کند، قیمت مربوط به آن است. قیمت درزهای انبساط با توجه به کاربرد و مزیت‌هایی که دارند بسیار و مناسب و معقولند و با توجه به قدرت مالی که دارید می‌توانید آن‌ها را تهیه و استفاده کنید. با خرید و استفاده از این محصول می‌توان از مزیت‌هایی مانند افزایش طول عمر سازه، مناسب برای استفاده در هر شرایط آب و هوایی و کاهش هزینه‌های جانبی نگهداری و … آن برخوردار شد.

مطلب پیشنهادی: قدمت بنا و عمر مفید ساختمان